کمیته میراث جهانی تا اول فوریه به ترکیه مهلت داد تا گزارش تغییرات اعمال شده در ایاصوفیه و کاریه را که سال گذشته به مسجد تبدیل شده اند، ارائه دهد. دارایی های محافظت نشده در معرض خطر حذف از فهرست میراث قرار دارند.

کمیته میراث جهانی وابسته به سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) از ترکیه خواست گزارشی در مورد تغییرات ایجاد شده در ایاصوفیه و کاریه را ارائه کند. بر اساس اخبار منتشره در دویچه وله ترکی، ترکیه در سال گذشته ابتدا ایاصوفیه که از سال ۱۹۸۵ در فهرست میراث فرهنگی جهانی قرار دارد و سپس کاریه را به مسجد تبدیل کرده است. پیش از تبدیل آنها به مسجد، هر دو اثر فرهنگی در وضعیت موزه قرار داشتند.

کمیته میراث جهانی تا ۱ فوریه ۲۰۲۲ به ترکیه مهلت داده است تا گزارشی از آخرین تغییرات ایجاد شده در ایاصوفیه و کاریه ارائه دهد.

این کمیته با بیان اینکه "به شدت نگران تبعات تبدیل مسجد ایاصوفیه به مسجد است"، از اینکه ترکیه از قصد خود برای تغییر وضعیت موزه های ایاصوفیه و کاریه، کمیته میراث جهانی را مطلع نکرده و در این مورد با آنها گفتگو نکرده، عمیقا ابراز تأسف کرده است.

این کمیته، در نشست سالانه خود در چین ضمن بررسی فهرست میراث جهانی به ترکیه هشدار داد که تغییرات در ایاصوفیه و کاریه ممکن است تأثیرات بالقوه ای در ارزش جهانی برجسته این دارایی ها داشته باشد و از این کشور خواست قبل از ایجاد هرگونه تغییرات قابل توجه در این آثار به گفتگو و همکاری روی بیاورد.

برای اینکه یک اثر طبیعی یا فرهنگی در فهرست میراث جهانی قرار گیرد، باید معیارهای برجسته ارزش جهانی را دارا باشد. کمیته میراث جهانی این اختیار را دارد که اینگونه آثار را به دلیل عدم محافظت، در فهرست "میراث جهانی در معرض خطر" قرار داده یا حتی به حذف کامل آنها از فهرست میراث جهانی اقدام کند.   

در آخرین اقدام، شهر لیورپول انگلیس، به دلیل ساخت بناهای مدرن و جدید و لطمه زدن به اصالت و یکپارچگی شهر، از فهرست میراث جهانی خارج شد.

دارایی های طبیعی و فرهنگی در فهرست میراث جهانی اعتبار و درآمد گردشگری را برای کشورهای میزبان فراهم می کنند.

تانجو بیلگیچ سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه در جواب مکتوب به سوالی درباره تصمیم اتخاذ شده در مورد "آثار تاریخی استانبول" که در چهل و چهارمین نشست کمیته مشترک سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل (یونسکو) مطرح شد، گفت: "مسجد ایاصوفیه کبیر و مسجد کاریه که در میان مؤلفه های"آثار تاریخی استانبول" در فهرست میراث جهانی قرار دارند، پس از انجام مراحل قانونی و با تصمیم شورای عالی دیوان دولتی به مسجد تبدیل شده اند. ایاصوفیه و کاریه املاک جمهوری ترکیه بوده و براساس حساسیتهای دینی، فرهنگی و تاریخی محافظت می شوند. تصمیم گیری درباره اهداف و شیوه های استفاده از مساجد ایاصوفیه و کاریه به حق حاکمیت دولت ترکیه مربوط است. خدمات مسجد ایاصوفیه که دقیقا یک سال پیش برای عبادت گشوده شد، مطابق با وقف آن شامل به جا آوردن حق و اعمال حق حاکمیت کشور ما است.

بیلیگیچ با بیان اینکه ترکیه از ابتدای این روند در ارتباط و همکاری بی وقفه با مرکز میراث جهانی یونسکو بوده است، گفت:

"این واقعیت که مشاور یونسکو به دعوت ترکیه دو بار از استانبول بازدید کرده است، به روشنی رویکرد سازنده و شفاف ما را نشان می دهد. این موضوع در گزارش های مشاور کمیته نیز مورد تأکید قرار گرفته است. بازسازی و مرمت در هر دو اثر، از لحاظ استانداردهای یونسکو دارای اثرات منفی نبوده و بر عکس، همانطور که در ماموریت های یونسکو در سالهای ۲۰۱۹ ، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ نیز مشاهده می شود، هدف آن حفظ اصالت و یکپارچگی ایاصوفیه و کاریه است. مغایرت برخی اظهارات مؤثر در تصمیم گیری چهل و چهارمین نشست کمیته میراث جهانی، با گزارشهای مشاور کمیته میراث جهانی که همچنان به مأموریت خود در ترکیه ادامه می دهد، مایه تعجب است. ترکیه، مواد مندرج در بیانیه کمیته میراث جهانی یونسکو مرتبط با آثار تاریخی استانبول را به دلیل عدم مطابقت با اقدامات انجام شده و اوضاع میدانی و مغایرت با گزارشات مشاور کمیته و نگارش آن با انگیزه های سیاسی و متعصبانه رد می کند. این موضوع، در بیانیه ی هیأت ما خطاب به اعضای کمیته در اثنای جلسه نیز به ثبت رسیده است. ترکیه، در چارچوب تعهدات خود به کنوانسیون میراث جهانی به تاریخ ۱۹۷۲، که از سال ۱۹۸۳ عضو آن است، با آگاهی از حقوق، اختیارات و مسئولیت های خود در خصوص آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی، به صورت دقیق و موشکافانه به حفاظت از آنها ادامه خواهد داد."

· واحد ترجمه و تحقیق رایزنی فرهنگی